Tor Jonsson
frå: images.google.no
Tor Jonsson vart fødd 14. mai 1916 i Lom i Oppland, og døydde 14. januar 1951 i Oslo. Han vart knapt 35 år. Den verklista som følgjer er gjennomgått tematisk, og namn og ord noterte. Følgjande tema er dekte, og vil kunne søkjast herifrå etter kvart:
Botaniske tema: Florula Jonssoniana
Zoologiske tema: Fauna Jonssoniana
Natur og levestader for plantar og dyr
Året rundt med Tor Jonsson
Ovtru o.a.
Instrument, musikkslag og -uttrykk, komponistar
Tor Jonsson, kronologisk litteraturliste. Dikt i samling 1956 vart nytta under registrering av diktsamlingane som er med der, rekkefølgja av bøkene i namnelistene er som for førsteutgåvene. Bokoversikta nedafor kjem att under kvart tema, som grunnlag for søking i listene. Det er 11 titlar.
Mogning i mørkret 1943 (s. 9-39 i Dikt i samling. Noregs Boklag billegbøkene, 1956)
Berg ved blått vatn 1946 (s. 43-108 i Dikt i samling. Noregs Boklag billegbøkene, 1956)
Jarnnetter 1948 (s. 111-170 i Dikt i samling. Noregs Boklag billegbøkene, 1956)
Ei dagbok for mitt hjarte 1951 (s. 172-197 i Dikt i samling. Noregs Boklag billegbøkene, 1956)
Lause dikt 1956 (s. 201-234 i Dikt i samling. Noregs Boklag billegbøkene)
Tor Jonsson-minne tatt vare på av Sparre Olsen 1968 (breva) (Noregs Boklag. 114 s.)
Tekster i samling I. 1973 (s. 11-319. Utgåve ved Inger Heiberg. Noregs Boklag)
Etterlatne dikt 1975 (s. 22-96 i Tekster i samling II. Noregs Boklag)
Tekster i samling II. 1975 (s. 99-290. Utgåve ved Inger Heiberg. Noregs Boklag)
Drøm mot virkelighet 1984 (berre det nye) (En bok om Tor Jonsson, av Inger Heiberg. Vestanbok Forlag.197 s.)
Berre kjærleik og død 1999 (breva o.a.) (Ein biografi om Tor Jonsson, av Ingar S. Kolloen. Den norske lyrikklubben 2001. 409 s. + Notar etc.)
Plantar og dyr er handfaste saker, og oftast refererer namna til desse organismane. Men språket har bruk for mange nyansar, og vi nyttar plante- og dyrenamn i ei mengd overførte tydingar. Men namna skal sjølvsagt méd, sjølv om planten eller dyret i konkret meining ikkje er meint i teksten. Truleg er det poetiske språket rikast på slik metaforisk bruk av plante- og dyrenamn, og mange namn hos Tor Jonsson er med berre på denne abstrakte måten.
Tor Jonsson er mest kjend for dikta, men også prosaen hans er høgt verdsett. I forordet til biografien Berre kjærleik og død skriv Ingar Sletten Kolloen: "Som lyrikar er han blant våre aller mest lesne, høgast vurderte og av dei som er hyppigast med i allslags antologiar. ... Artikkelskribenten har ettertidas litteraturdommarar karakterisert som den fremste nynorske essayisten etter Garborg og Vinje."
Etter å ha lese alt av Tor Jonsson, tenkjer eg på prosaen som like leseverdig som dikta. For dei som er ukjende med denne Tor Jonsson, er det mykje å hente. Han har mest alltid ei skarp penn, og gode, slåande formuleringar òg hardtslåande meiningar. Biografiane fortel om ein vanskeleg oppvekst, og han fekk vita kva det var å vera lite akta i bygda. Her er ei setning som blir sitjande i minnet (or Vårbrev frå kyrkjegarden, skrive juni-juli 1949):
"Når eg går her på kyrkjegarden og les gravskriftene over døde uvener, må eg gråte for di det ikkje finst noko helvete."
Sist oppdatert 27.12.10